Ürün ve Hizmetler Nasıl Sınıflandırılır?

 Ürünler, ürünleri üretenlere ve tüketenlere göre sınıflandırılabilir. En temel ürün sınıflandırmalarından birine göre ürünleri kamu tarafından üretilen ürünler ve özel sektör tarafından üretilen ürünler olarak ayırabiliriz. Bunun dışında da ürünleri çeşitli açılardan sınıflandırmaya tabi tutmak mümkündür.

 Tam kamusal ürün ve hizmetler: Devlet tarafından üretilen ürün ve hizmet grubunu oluşturur. Bu ürün ve hizmetlerin faydası bölünemez. Fiyatlandırılmaları mümkün olmadığı gibi bu ürün ve hizmetler herkese eşit ve bedava olarak sunulur. Bu durumda ise bedavacılık sorunu ortaya çıkar. Ayrıca tam kamusal ürün ve hizmetler, bir kişinin tüketimi ile başka bir kişinin faydasının azalmadığı ürün ve hizmetlerdir. Nüfustaki değişim kural olarak tam kamusal ürün ve hizmetlerin maliyetini etkilemez. Tüketiminde rekabet olmaması nedeni ile pazarlanmaları mümkün değildir.

 Yarı kamusal ürün ve hizmetler: Bu ürün ve hizmetler de toplumun tümüne yönelik olarak sunulur. Fiyatlandırılabilirler yani bedavacılık sorunu bu ürün ve hizmetlerde yoktur ve rekabet ortamı vardır. Bu ürün ve hizmetler sadece kamu tarafından değil özel sektör tarafından da üretilebilir. Yarı kamusal bir ürün ve hizmetten bir bireyin yararlanması diğer bireylerin bu ürün ve hizmetlerden yararlanmasını engellemez ancak diğer bireylerin faydasını azaltır.

 Eğitim Nasıl Bir Üründür?

 Eğitim, birçok devlet tarafından anayasa tarafından güvence altına alınan temel haklar arasında yer alan bir haktır. Devletler, vatandaşlarına eğitim hakkını sağlamakla yükümlüdür. Ürün ve hizmetler sınıflandırmasında ise eğitim, devletin dışında özel sektör tarafından da üretilen ürün ve hizmetler arasında yer alır. Dolası ile eğitim, yarı kamusal ürün ve hizmetler grubunda yer alır. Devletin eğitim kurumlarının yanı sıra özel eğitim kurumları da temel bir hak olan eğitim hizmetini vatandaşlara sunar. Her yarı kamusal ürün ve hizmette olduğu gibi eğitim hizmetinden de, devletin sunması ile, vatandaşlar ücretsiz olarak yararlanabilir. Ancak eğitim hizmetini özel sektör sunuyorsa ücret ödenmesi gereklidir. Devlet tarafından şart koyulan durumlarda eğitim hakkı ücretsiz olarak vatandaşlara sunulur. Örneğin ilköğretimin devlet tarafından zorunlu tutulması durumunda eğitimden ücret alınmaz. Tüm vatandaşlar eğitim hizmetinden ilköğretim aşamasında ücretsiz bir biçimde yararlanır. Ayrıca nüfusun artması ile birlikte eğitim hizmetinin maliyeti arttığından bu hizmet yarı kamusal ürün ve hizmet olarak değerlendirilir. Ancak maliyetlerin artması ya da eğitim hizmetlerinin faydasının bölünebilir olması bir bireyin eğitim hizmetinden yararlanması ile diğer bir bireyin faydasının azalmasına neden olurken bir başka bireyin eğitim hizmetinden yararlanmasına engel değildir. Böyle bir durum anayasaca tanınan temel bir hak ve hürriyet olan eğitim hakkının kısıtlanması anlamına gelir ve anayasaya aykırılık teşkil edebilir. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda temel hak ve hürriyetlerin kısıtlanmasına ilişkin maddeler dışında eğitim hakkına engel olunması suç olarak nitelendirilir.

Ali Hocamızın özel ders veren profiline ulaşmak için linke tıklayınız.